Van links naar rechts: Gert-Jan Leenknegt, Mark Rutte, Ernst Hirsch Ballin, Eric Janse de Jonge, Gloria Kirovska en Joris Bekkers
Foto’s en copyright: Nia Palli
Op woensdag 13 oktober jl. nam demissionair minister-president Mark Rutte uit handen van Ernst Hirsch Ballin het eerste exemplaar in ontvangst van de Boom juridisch-uitgave Uitleg van de Grondwet. Hiervoor toog Ernst Hirsch Ballin met zijn mederedacteuren Eric Janse de Jonge en Gert-Jan Leenknegt, en met Gloria Kirovska (onderzoeksmedewerker van Tilburg University) en Joris Bekkers (Boom uitgevers Den Haag) naar het ministerie van Algemene Zaken. In de Statenzaal, een fraaie zaal pal naast de Trêveszaal, gaf Ernst Hirsch Ballin een korte inleiding op de totstandkoming, de inhoud en de relevantie van de nieuwe uitgave, waarna Mark Rutte het eerste exemplaar kreeg overhandigd.
Uitleg van de Grondwet is niet alleen qua inhoud, maar ook als fysiek product een indrukwekkende uitgave. Het telt bijna 1350 pagina’s en is geschreven door meer dan 40 vooraanstaande staatsrechtkenners. Alle 142 artikelen van onze Grondwet worden in afzonderlijke hoofdstukken uitgelegd, waarbij steeds aandacht wordt besteed aan de historische ontwikkeling van het artikel en aan de reikwijdte, functie en actuele betekenis ervan. Ook wordt steeds aangegeven op welke wijze het artikel samenhangt met Europees en internationaal recht. Sommige hoofdstukken zijn zeer uitgebreid. Zo telt het hoofdstuk over artikel 23 (Onderwijs) bijna 100 pagina’s. De meeste artikelen worden echter in ongeveer 10 pagina’s uitgelegd en van commentaar & context voorzien.
Door de gekozen opzet is het niet alleen een grondig, maar ook een actueel boek. Tijdens de aanbieding van het eerste exemplaar gaf Ernst Hirsch Ballin aan dat de Grondwet weer in het centrum van het politieke (en ook maatschappelijke) debat is komen te staan. Het aantal keer dat de Grondwet tijdens debatten in de Tweede Kamer wordt genoemd, is de afgelopen jaren sterk gestegen. De actualiteit van het boek zit in de link die bij de uitleg van verschillende artikelen wordt gelegd met de huidige coronacrisis. Zo gaat het hoofdstuk over artikel 22 (Volksgezondheid en woongelegenheid) uitgebreid in op de betekenis van lid 1 van dit artikel (“De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.”) en de maatregelen die de overheid de afgelopen periode heeft getroffen bij de aanpak van de coronapandemie. Ook bij de uitleg van andere Grondwetsartikelen komt de coronacrises aan de orde, bijvoorbeeld in de hoofdstukken over artikel 6 (Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging), artikel 9 (Recht tot vergadering en betoging), artikel 11 (Onaantastbaarheid van het lichaam) en artikel 103 (Uitzonderingstoestand).
Ontwikkelingen rond de uitleg van de Grondwet zijn het werk van al degenen die met de Grondwet leven, zowel burgers als ambtsdragers. De rechtspraktijk en het politieke leven zijn daarin verankerd. De Grondwet uitleggen is meer dan het zoeken naar de ‘bedoelingen van de grondwetgever’, maar omvat ook het verder ontwikkelen van constitutionele principes in wetgeving, rechtspraak en beleid. Wie een rol speelt in het staatsbestel – politieke en rechterlijke functionarissen, bestuurders, opiniemakers, staatsburgers – zoekt steun voor een goede beoordeling en tracht anderen die in dat proces een rol spelen, te overtuigen. Dit vereist aansluiting zoeken bij wat er al over de Grondwet is gezegd. Dit commentaar dient daarbij als grondig gedocumenteerde bron van informatie en inspiratie.
Dit systematisch en artikelsgewijs commentaar is een geheel herziene editie van het veel geraadpleegde commentaar op de Grondwet van de constitutionele website www.NederlandRechtsstaat.nl en zet de traditie voort van de van 1987 tot 2000 onder redactie van prof. mr. P.W.C. Akkermans (1942-2002) en prof. mr. A.K. Koekkoek (1945-2005) gepubliceerde commentaren op de Grondwet.
Ernst Hirsch Ballin is universiteitshoogleraar en hoogleraar Nederlands en Europees constitutioneel recht aan Tilburg University, en was onder meer lid van de Raad van State en minister van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Eric Janse de Jonge is lid van het Adviescollege toetsing regeldruk, Den Haag en was onder meer lid van de Staatscommissie Parlementair stelsel, lid van de Eerste Kamer en lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Gert-Jan Leenknegt is universitair hoofddocent constitutioneel recht aan Tilburg University.
